گل همه رنگش خوبه، کوديل قشنگش خوبه
عرفان خسروي | در شماره​هاي گذشته درباره کروکوديل​هاي باستاني صحبت کرديم. اين بار اما بيشتر به تنوع انواع باستاني و امروزي آن​ها در کنام​هاي مختلف بوم​شناختي مي​پردازيم.در این تصویر نمایی از برخی از انواع کروکودیل‌های جورواجور را می‌بینید که نشان مي‌دهد چگونه یک تبار از موجودات که همگی نیای مشترکی دارند، طی چند میلیون سال می‌توانند ريخت و قيافه‌هاي جورواجوری پيدا كنند.

 کروکودیل آب شور (Crocodylus porosus): بزرگ‌ترین نمونه امروزی از کروکودیل‌ها؛ گونه‌ای فرصت‌طلب که هر چیزی، از گاومیش تا کوسه را می‌تواند ببلعد. کروکودیل آب شور هفت تا نه متر طول دارد.
یاکاری‌رانی (Yacarerani): یاکاری‌رانی، یکی از خویشاوندان نزدیک کروکوديل​هاي دونده بود که قبلا درباره آن​ها صحبت کرديم و البته مثل آنها گیاهخوار بود. پوزه کوتاه و گرد این موجود و حتی قیافه سنجاب‌مانندش به خوبي نشان مي‌دهد که این کروکودیل احتمالا از میوه‌های درختان تغذيه مي‌كرده است. این کروکودیل ۸۰ سانتی‌متری حدود ۹۵ میلیون سال پیش در آمریکای جنوبی زندگي مي‌كرد.
متریورینکوس (Metriorhynchus): این کروکودیل آ‌ن‌قدر در آب شنا كرده بود که دست و پا و حتی دمش به شکل باله درآمده بود. اشتباه نكنيد؛ این موجود ربطی به خزندگان آبزی معروفی که شبیه ماهی بودند، ندارد. متریورینکوس یک کروکودیل ‌بود، یعنی خویشاوند نزدیک بقیه موجوداتی بود که در این چند صفحه دیده‌اید اما خب برای خودش در دریاها بروبیایی داشت. متریورینکوس حدود ۱۵۰ میلیون سال پیش در خیلی از دریاهای کره زمین زندگي مي‌كرد. با توجه به شکل ماهی‌مانند این کروکودیل احتمالا این موجود هرگز برای تخم‌گذاری به خشكي نمي‌آمده و زنده‌زا بوده است.
تریستری‌سوکوس (Terrestrisuchus): این کروکودیل خیلی خیلی قدیمی حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش در غرب اروپا می‌زیست. دانشمندان فكر مي‌كنند نیاز مشترک همه کروکودیل‌ها باید حیوانی با پاهای کشیده و بدن لاغر و نیم متری، یعنی چیزی شبیه به تریستری‌سوکوس بوده باشد. این موجود حشره‌خوار بود. خوب دقت‌کنید که کار بعضی موجودات که اولش دوست‌داشتنی هستند، از حشره‌خواری به کجاها و حتی به آدمخواری که نمی‌کشد.
پوستوسوکوس (Postosuchus): خیلی‌ها فکر می‌کنند این شکارچی دو پا یک دایناسور بوده است. نخیر عزیزان من. هر خزنده ماقبل تاریخی که این‌جوری روی پاهایش راه مي‌رفت، دایناسور نیست. مثلا پوستوسوکوس، یک کروکودیل پنج متری خیلی قدیمی بود که حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش در آمریکای شمالی زندگي مي‌كرد. سر بزرگ و قدرتمند این کروکودیل البته به خاطر نوع تغذیه و شکار شبیه دایناسورها شده بود اما در حقیقت جزئیات استخوان‌شناسی به خوبی نشان می‌دهد این موجود دو پای دایناسورمانند ، یک کروکودیل بوده است نه یک دایناسور (اینکه می‌گوییم این موجود دایناسور نیست، مربوط به تبار این موجود می‌شود. اگر به مطالبی که درباره دایناسورها و رده‌بندی در شماره‌های پیشین نوشته شده، توجه کنید، بهتر متوجه می‌شوید).
افیگیا (Effigia): و این هم یک کروکودیل دایناسورمانند دیگر. این پسرعموی کروکودیل‌ها با دو متر طول، گردنی دراز، پاهایی دراز و دستانی خیلی کوتاه، سری کوچک و آرواره‌ای منقاردار و بی‌دندان حدود ۲۱۰ میلیون سال پیش در آمریکای شمالی می‌زیسته اگر منقرض نمی‌شد، شاید می‌توانست به رقیبی جدی بر سر راه تکامل خیلی دایناسورهای کوچک که بعدها به پرندگان تكامل يافتند، تبدیل شود اما دولت این کروکودیل‌های شهرفرنگ (از همه رنگ) خیلی زود منقرض شدند و به جای آنها تبار دایناسورها به موجودات هفت‌رنگ و جذاب کره زمین تبديل شدند. افیگیا آن‌قدر شبیه دایناسورها بود که تا چند سال پيش همه فکر می‌کردند یک دایناسور قدیمی و عجیب پيدا كرده‌اند.
دزماتوسوکوس (Desmatosuchus): این موجود خاردار و زره‌پوش هم البته یک‌جور کروکودیل گیاهخوار دیگر بود که ۲۱۰ میلیون سال پیش زندگي مي‌كرد. برخی عقيده دارند لاک‌پشت‌های امروزی از نسل این کروکودیل‌های زره‌دار باستانی تكامل يافته‌اند. اگر این‌طور باشد، لاک‌پشت‌ها هم یک گروه از کروکودیل‌ها محسوب خواهند شد. عجب دنيايي است این دنیای دیرینه‌شناسی و رده‌بندی جانوران!
روتیودون (Rutiodon): فایتوسورها، گروهی استثنایی در میان کروکودیل‌های باستانی بودند. روتیودون که یکی از آنها بود، حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش زندگي مي‌كرد و در آن زمان به عنوان یک کروکودیل آبزی و ماهیخوار، موجودی استثنايی و عجیب به شمار می‌رفت. حتما اطلاع نداشت میلیون‌ها سال پس از انقراض نسل خودش و بیشتر پسرعموهای رنگارنگش هیچ کروکودیلی روی زمین باقي نمي‌ماند، جز اينكه مثل خودش برود توی آب و کمین ماهی و حیوانات لب آب را بکشد.